Irena Kosmowska

  Urodziła się 20 grudnia 1879 roku w Warszawie w rodzinie inteligenckiej. Jej ojciec był lekarzem, a matka działaczką społeczną. Dzieciństwo przyszłej posłanki przypadło na okres nasilonej rusyfikacji, dlatego początkowo uczyła się w domu, a potem na tajnej pensji, która była prowadzona przez Zuzannę Morawską – pisarkę i działaczkę społeczną. W latach 1905- 1908, z przerwami, studiowała literaturę i historię na Uniwersytecie Lwowskim. W czasie przerwy edukacyjnej pracowała w szkole gospodarczej dla dziewcząt w Mirosławicach jako nauczycielka. W latach 1908-1915 stale współpracowała z czasopismem ,,Zaranie”. Jej teksty pisane były prostym językiem, jednocześnie zachowując piękną formę literacką. Artykuły Kosmowskiej ukazywały się przeważnie pod pseudonimem ,,Jasiek z Lipnicy” lub ,,Jaśkowa z Lipnicy”.

 Od 1912 roku była członkinią Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Zajmowała się m.in. popularyzacją spółdzielczości wiejskiej, dzięki czemu z jej pomysłu i wysiłków powstała szkoła dla dziewcząt w Krasieninie.

  W 1918 roku przystąpiła do PSL ,,Wyzwolenie”, a w listopadzie tego samego roku została wiceministrem propagandy i opieki społecznej. W 1919 roku Irena Kosmowska została wybrana posłanką do Sejmu Ustawodawczego. Funkcję tę pełniła trzykrotnie, aż do 1930 roku.

    Pracując w sejmie, zasiadała w Komisji Spraw Zagranicznych na stanowisku sekretarza. Czas ten poświęciła działaniom na rzecz rozpowszechniania praw obywatelskich i oświaty na wsi. Od 1921 roku reprezentowała nasz kraj w Międzynarodowej Unii Parlamentarnej, jako wiceprzewodnicząca Polskiego Koła MUP.

  14 września 1930 roku wygłosiła przemówienie, w którym mocno skrytykowała rządy Józefa Piłsudskiego, przez co została aresztowana i skazana na pół roku więzienia.

   Po wybuchu II wojny światowej zaangażowała się w działalność podziemnego ruchu ludowego SL „Roch”, gdzie organizowała pomoc i opiekę dla uchodźców z ziem zachodnich. W latach 1940-1942 pracowała w Powszechnym Zakładzie Ubezpieczeń. W nocy z 18 na 19 lipca 1942 roku została zatrzymana przez gestapo i osadzona na Pawiaku, potem została przewieziona do więzienia w Berlinie, a następnie do obozu pracy w Mahlow. Zmarła 21 sierpnia 1945 roku w Berlinie z powodu ran, jakie odniosła kilka miesięcy wcześniej podczas bombardowania miasta.

​

Bibliografia:

-https://ciekawostkihistoryczne.pl/2019/01/11/irena-kosmowska-pierwsza-kobieta-w-polskim-rzadzie/

-https://www.youtube.com/watch?v=2JC-rawbUWg

-https://rme.cbr.net.pl/index.php/archiwum-rme/422-wrzesie-padziernik-nr-57/kobietypolskiej-wsi-portrety17/450-irena-kosmowska